DOĞAYA KAÇIŞ

Dağcılık ve doğa yürüyüşünün temel malzemelerinden biri de mat (matress)‘tır. Matress‘in Türkçe anlamı döşek, şiltedir. Uyku pedi (Sleeping Pad) olarak ta adlandırlır. Ana görevi ısı yalıtımı sağlamaktır. Yardımcı görevi ise rahat bir uyku uyumanıza imkan verecek konforu sağlamaktır.

Yakın bir tarihe kadar insanlar, ağaç dallarından ya da yapraklardan yapılmış, pek rahat olmayan yataklar kullandılar. İlk şişme yatak 1889 yılında yapıldı. Ancak bu outdoor faaliyetleri göz önüne alınarak yapılmış bir  yatak değildi. Açık havada, kayaların otların arasında kullanmak mümkün değildi. Bildiğimiz anlamda ilk modern mat, 1972 yılında Cascade Design firması tarafından Therma-Rest adı altında üretildi.

Bugün temel olarak 2 çeşit mat vardır.

1. Şişme Matlar

    a. Elle şişirilen Matlar

Bu matlar hava yatağı diye de isimlendirilen ve ısı yalıtımının tamamen hava ile sağlandığı matlardır. Bir pompa vasıtası ile ya da üfleyerek şişirilirler. Hafiftirler. Taşırken çok az yer kaplarlar. İyi bir konfor ve yalıtım sağlarlar. Ancak şişirmek için genellikle bir de pompa taşıma ihtiyacı doğururlar. Kolay delinirler ve delindiklerinde ısı yalıtım özelliğini tamamen kaybederler. Bu nedenle soğuk havalarda ve yüksek irtifa dağcılığında kullanılmamalıdırlar.

 Elle Şişirilen Mat

    b. Kendiliğinden şişen matlar

Hava kanalları ile birbirine bağlı, sünger benzeri köpük hücrelerden oluşur. Hava giriş valfi açıldığında köpük hücreler havayı emerek kendiliklerinden şişerler. Ancak gene de üflemek sureti ile takviyeye ihtiyaç duyarlar. Isı yalıtım ve konfor özellikleri iyidir. Hasar aldıklarında, ısı yalıtım özelliklerini tamamen kaybetmezler. Ancak ağırdırlar, taşırken fazla yer kaplarlar ve pahalıdırlar.

 Kendiliğinden Şişen Mat

2.  Köpük Matlar

    a. Açık Hücreli Köpük Matlar

Sünger benzeri, içinde havanın sirküle olabildiği matlardır. Vücut ağırlığı altında ezilir. Hava sirküle olabildiği için vücuda göre şekil alırlar ve bu nedenle oldukça iyibir konfor sağlarlar. Hafiftirler, sıkıştırılınca hacimleri ufalır. Rahattırlar. Ancak bir bölgelerinden ıslandıklarında, su da sirküle olan hava gibi yayılır ve kısa zamanda iş göremez konuma gelir.

 Açık Hücre Köpük Mat

    b. Kapalı Hücreli köpük matlar.

Havanın tamamen kapalı hücreler içinde hapsedildiği, bu nedenle sirküle olamadığı matlardır. Hafiftirler, ucuzdurlar, iyi bir ısı yalıtımı sağlarlar ve güvenilirdirler. (Delinmezler, ıslandıklarında su yayılmaz, yalıtım özelliğini sürekli muhafaza ederler.) Ancak çok serttirler ve üzerinde rahat bir uyku çekmek zordur.

 Kapalı Hücre Mat

Bumun yanında matlar farklı boyutlarda da üretirler. Bazı firmalar bu ayrımı kadın-erkek olarak  yaparken, bazı firmalar ise Büyük-Orta-Küçük diye yapmaktadır. Bundan maksat, boyunuza en uygun matı bulup, gereksiz ağırlık taşımanıza engel olmaktır. Ayrıca matların eni ve kalınlığı da  değişir.

Matların  izalasyon özellikleri, 70 F altında yapılan testler ile ölçüşür ve bu izalasyon değerine R değeri adı verilir. R değeri, 1-10 arası rakamlarla gösterilir ve bir matın R değeri ne kadar yüksek ise ısı yalıtımı o kadar iyi demektir. R değeri bilinmeyen matlar, bu testlere tabi tutulmamış demektir , bu nedenle özellikle yüksek irtifa dağcılığı ve ekstrem hava şartlarında kulanılmamalıdırlar.

Gelelim asıl sorumuza. Bizim için en uygun matı nasıl seçeriz?

En uygun matı bulabilmemiz için, önce buna etki eden faktörleri değerlendirmeliyiz. Nedir bu faktörler?

MAT SEÇİMİNE ETKİ EDEN FAKTÖRLER:

1. HAVA ŞARTLARI:

Matın temel görevi ısı yalıtımı olduğu için,  mat seçmede en önemli faktör de doğal olarak hava şartları olacaktır. Ancak sıcak yaz günleri doğaya çıkacaksınız konforu ön plana alabilirsiniz. Çünkü yazın ısı yalıtımı çok sorun olmayacaktır.  Bu nedenle elle şişirilen bir mat, ya da açık hücre bir mat seçebilirsiniz. Ancak hava şartları soğudukça mat tercihiniz hayati bir önem kazanır. Bu takdirde kapalı hücre köpük mat ile, kendiliğinden şişen matlara yönelmelisiniz. Eğer hava sıcaklığı – 10 ve daha altında bir değer olacaksa, iki matı bir arada kullanmalısınız.

 2. AĞIRLIK:

Eğer  kamp alanına kadar arabayla gittiğiniz tipte bir faaliyet  yapıyorsanız elbetteki ağırlığın bir önemi yoktur. Evinizde ki koca yün yatağı bile getirebilirsiniz. Ama uzun süreli bir doğa yürüyüşü yapacaksanız, ağırlık çok önemlidir. Çünkü siz taşıyacaksınız. Bu tip bir faaliyette elle şişirilen matlardan kaçının. Çünkü faaliyetin ortasında şişme matınız delinebilir ve sert zeminde yatmak ya da faaliyeti sonlandırmak durumunda kalabilirsiniz, Açık hücreli köpük matlardan da uzak durun. Çünkü bir yağmurda ıslanıp en azından o gece için kullanılamaz hle gelmesi mümkündür. Benim önerim kapalı hücre bir mattır. Çünkü asla sizi yolda bırakmaz. Ancak yürüyüşte tek konforum iyi bir uyku diyorsanız, kendiliğinden şişen bir mat alın. Ancak bu matı seçerken, karşılaşacağınız hava şartlarını karşılayacak en ince olanını ve küçük boyunu seçin.

3. KONFOR:

Konforunuza düşkünseniz, kendiliğinden şişen matları tercih etmelisiniz. Konfor önemli değilse, her yerde kolaylıkla uyuyabilen tiplerdenseniz kapalı hücre köpük matlara yönelin.

4. FİYAT:

Mat fiyatları çok değişkendir. 10 TL.ne mat olduğu gibi 500 TL. civarında matlar da vardır. Temel ekipman olması nedeniyle bütçenizin elverdiği en iyi matı alın.

(BANA SORARSANIZ ELLE ŞİŞİRİLEN MATLARI HİÇ BİR ZAMAN TERCİH ETMEYİN DERİM.)