DOĞAYA KAÇIŞ

Dağcılıkta en büyük yük ayaklara biner. Bu nedenle doğru ayakkabı seçimi çok önemlidir.  Üstelik ayakkabı seçimi, ayak sağlığınız yanında, can güvenliğinizi de doğrudan etkiler.

Ayakkabı alırken göz önüne almamız gereken pek çok faktör var. Ancak bunları 2 temel başlık altında toplayabiliriz. Yapılacak etkinliğin türü ve ayak sağlığı. Tabi bütçeyi de ihmal etmemek gerekir.

Ancak konuya girmeden önce, ayakkabı seçiminde çok önemli olan bir kaç teknik hususu açıklamakta fayda var. Bunlar taban sertliği, taban tasarımı, su geçirmezlik ve çarşak banttır.

TABAN SERTLİĞİ:

Taban sertliği, ayakkabıları kategorize etmede en önemli unsurlardan biridir. Tabanlar sertliğine göre 4 kategoriye ayrılırlar.

1/4 : Çok yumuşak taban: Günlük kullanımda ve engebesiz arazide kısa süreli yürüyüşlerde kullanılır.

2/4 : Orta yumuşak taban: Kısa süreli ve orta engebeli arazide yapılan doğa yürüyüşlerinde kullanılırlar.

3/4 : Sert Taban: Uzun süreli ve her türlü arazi şartında yağılan doğa yürüyüşlerinde kullanılır.

4/4 : Çok Sert Taban: Yüksek irtifa dağcılığında kullanılmak üzere tasarlanmışlardır. Her türlü arazi ve hava şartında kullanılabilir. Tabanı krampon bağlamaya izin verecek kadar serttir. (4/4 sertlik derecesinden yumuşak tabanlara krampon bağlanamaz..)

Taban konusunda pek çok teknoloji olsa da, en iyisi ”Vibram” tabandır. ”Vibram” tabanlar 1937’de İtalyan bir dağcı olan Vitale Bramani tarafından geliştirilmiş ve günümüzde bir marka haline dönüşmüştür.

VİBRAM TESTLERİ:

TABAN TASARIMI:

Ayakkabının zemin tutuşu doğrudan can güvenliğinizi etkiler. Tutuculuğu zayıf bir ayakkabı düşme, yaralanma ve hatta belkide ölüm demektir. Bunu da belirleyen, tabanda kullanılan malzeme  ve taban tasarımıdır. Taban tasarımda iki temel unsur vardır. Taban dişlerinin, her yöne kaymayı önleyecek şekilde tasarlanmış olması ve derinliği. Dişlerin derinliği arttıkça tutuculuk artar. Uzun süreli bir doğa yürüyüşünde ayakkabılarınızın diş derinliği minimum 0.4 cm. olmalıdır. Yüksek irtifa dağcılığı gibi daha ağır faaliyetlerde ise bu derinlik 0.7 cm. kadar çıkabilir.

Her yöne kaymayı önleyecek şekilde tasarlanmış dişler ve oluklar

SU GEÇİRMEZLİK:

Ayakkabıda su geçirmezlik iki nedenden ötürü çok önemlidir. Bunlardan birincisi, ayakları soğuk ısırmasından ve vücudu hipotermiden korumaktır. Çünkü ıslak ayaklardan ısı kaybı yaklaşık 25 kat daha hızlı olur. Diğeri ise ayakların su toplamasına engel olmaktır. Çünkü su toplamanın en önemli nedenlerinden biri ayakkabı içindeki nemdir. Burada dikkat edilmesi gereken bir diğer önemli husus da, su geçirmezliği sağlarken, ayakkabı içinde terleme ile oluşan nemin de dışarı atılmasına olanak sağlamaktır. Aksi takdirde ayaklar gene ıslanır.

Su geçirmezlik konusunda pek çok teknoloji mevcuttur, ancak tartışmasız en iyisi ”Goro-Tex”tir. ”Goro-tex”, bir santimetre karesinde, 1.4 milyar gözenek bulunan bir kumaş çeşididir. Bu gözenekler su damlasının aşağıya geçmesini engellerken, ondan çok daha küçük olan su buharı moleküllerinin dışarı çıkmasına izin verirler. Bu nedenle içeri su girmezken, terle oluşan nem dışarı atılabilir. Bu goro-tex kumaş  ayakkabı içine komple kaplanarak su geçirmezlik sağlanır.

Diğer firmalarca geliştirilen su geçirmezlik telnolojileri, asla Goro-Tex‘in başarısını yakalayamamıştır. ”Goro-Tex” ayakkabı almaya bütçeniz yetmezse, benzer sistemle çalışan ve kalite olarak goro-tex‘e en çok yaklaşan ”Event” teknolojisine sahip ayakkabılara bakın.

GORO-TEX TANITIM VE TESTLERİ:

ÇARŞAK BANT:

Çarşak denilen kaya parçalarının, yürüyüş esnasında ayakkabı ana gövdesine zarar vermemesi için tasarlanan koruyucu bir banttır.   Ayakkabının tabanı ile gövdesinin birleştiği kısımdan itibaren gövde üstüne çekilir ve ayakkabı ömrü açısından çok önemlidir.

 Full çarşak bantlı bir ayakkabı

Ayakkabı seçiminde çok sık karşımıza çıkacak bu 4 teknik konu hakkında bir fikir sahibi olduktan sonra, ayakkabı seçimimize etki edecek 2 temel faktöre bakalım Yani yapılacak etkinliğin türüne ve ayak sağlığına..

1. YAPILACAK ETKİNLİĞİN TÜRÜNE GÖRE AYAKKABI SEÇİMİ:

Ayakkabılar yapılacak etkinliğin türüne göre 6 kategoride üretilirler.

     a .Yürüyüş Ayakkabıları

İyi bilinen az engebeli yollarda yapılan kısa süreli yürüyüşlerde kullanılırlar. Yürüyüş botlarına nazaran daha hafif ve daha esnektirler. Ancak alçak boğazlıdırlar ve ayak bileklerini desteklemezler. Ağır yük taşımaya elverişli değildirler. Su geçirmezlik çok önemli değildir. Çarşak bant (keskin kayaların ayakkabı gövdesine hasar vermesini önleyici bant) genellikle ya bulunmaz ya da sadece ayakkabının burun kısmında bulunur. Taban sertlikleri 1/4 veya 2/4 olur.

     2. Yürüyüş Botları

Engebeli arazilerde yapılan kısa süreli yürüyüşlerde kullanılırlar. Yüksek boğazlıdırlar ve ayak bileklerini desteklerler. Yürüyüş ayakkabılarına nazaran biraz daha ağır ve biraz daha serttirler. Orta ağırlıkta yük taşınabilir. Su geçirmezlik özelliği çok önemli değildir. Tam çarşak bant ya da yarım çarşak bantlı olabilirler. Taban sertliği 2/4 veya 3/4 dür.

     3. Sırt Çantası Botları

Çok zor arazi şartlarında, ağır yükle uzun süreli yürüyüşlerde kullanılırlar. Ağır ve serttirler. Ayak bileklerini çok iyi şekilde desteklerler. Her türlü hava şartında kullanılabilecek şekilde tasarlanmışlardır. Yürüyüş botlarına nazaran biraz daha yüksektirler. Mutlaka çok iyi bir su geçirmezliğine sahip olmalıdırlar. Taban serrtlikleri 3/4 olmalıdır.

     4. Dağcılık Botları

Çok zor arazi ve hava şartlarında kullanılmak üzere tasarlanmışlardır. Su geçirmezlik hayati önemdedir. Ayrıca ısı izolasyonu da sağlamalıdır. Mesh’li (iç ayakkabı) modelleri de vardır. Altları krampon bağlamaya izin verecek şekilde 4/4 sertlik derecesindedir ve bu nedenle de özel bir tasarımları vardır. (Ayrıca plastik dağcılık botları da mevcuttur)

     5. Yaklaşma Ayakkabıları

Yürüyüş ayakkabıları/botları ile tırmanma ayakkabıları arasında, melez bir modeldir. Kaya tırmanışçılarının tırmanma bölgesine yaklaşmaları esnasında giymeleri için üretilmişlerdir. Tutuş gücü yürüyüş ayakkabı/botlarına göre yüksektir.

     6. Tırmanış Ayakkabıları

Sadece kaya tırmanışı için tasarlanmışlardır. Özel kauçuk tabanları yüksek tutuculuk sağlar. Hafif parmak ucuna doğru kavislidirler. Çok küçük kaya çatlaklarına parmak uçları ile tutunmaya imkan verirler.

2. AYAK SAĞLIĞINIZ AÇISINDAN AYAKKABI SEÇİMİ:

Yapmak istediğimiz etkinliğin türüne göre nasıl bir ayakkabı alacağımızı belirledik diyelim. Şimdi bir sorun daha var. Ayak sağlığımız açısından en doğru ayakkabıyı seçebilmek.  İlk dikkat etmemiz gereken konu ayakkabı numarası. Ayakkabılarınızı normal ayak büyüklüğünüzden asgari 1 – 1,5 numara daha büyük almalısınız. (Doğa yürüyüşü ve dağcılık ayakkabılarını buçuklu numaralar ile de bulabilirsiniz)  Çünkü tam gün yapılacak ağır bir etkinliğin sonunda ayaklarınız 1-1,5 numara arasında şişecektir. Bu nedenle eğer tam ayağınıza oturacak bir ayakkabı almışsanız, akşam saatlerinde ciddi şekilde ayağınızı vuruyor olacaktır.

Numaradan sonra dikkat edilecek ikinci konu ayak şeklinize göre (taraklı, taraksız vb.) en uygun ayakkabıyı bulabilmektir. Bunu formüle etmenin bir imkanı yoktur. Yapmanız gereken tek şey ayakkabıyı ayağınıza giymek ve en az 20 dakika mağaza içinde onlarla gezinmektir. Eğer kendinizi rahatsız hissederseniz derhal başka bir ayakkabıyı deneyin. Bu denemeler sonrasında kendinizi en rahat hissettiğiniz ayakkabıyı alın.

Üçüncü ve son olarak yapmanız gereken de, doğa yürüyüşüne çıkmadan önce 1 ay müddetle ayakkabıyı şehir içinde giyip, ayağınıza iyice alışmasını sağlamaktır. Bu periyodun sonunda da bir sorun yoksa, artık doğaya çıkabilirsiniz demektir.