DOĞAYA KAÇIŞ

Topografik haritalar, yeryüzünün belirli bir bölgesinin şekilsel yapısını, eş yükseklik eğrileriyle gösteren haritalardır ve yeryüzünde bulunanan tüm unsurlar (dereler, ormanlar, göller, yollar, çeşmeler, binalar vb.), özel sembollerle bu haritalar üzerinde gösterilir.

Buradan anlaşılacağı üzere, bir doğa yürüyüşçüsünün ihtiyaç duyacağı haritalar topografik haritalardır. Ancak tüm haritalar, okumayı bildiğiniz takdirde işe yarar.. O nedenle elimizdeki topografik haritayı nasıl okuyacağımızı görelim.

Haritaların üst tarafı kuzeyi gösterir ve harita üzerindeki bir mevkii, enlem ve boylam ile ifade edilir. Dünya ekvatora paralel 180 enlem, ve kuzey-güney kutbundan geçen 360 boylama bölünmüştür. Her enlem/boylam, 60 dakika, her dakika ise 60 saniyeden oluşur. Dünya üzerindeki bir mevkii 42 36′ 17” N (Kuzey) 32 26′ 15” E (Doğu) şeklinde ifade edilir. (Bu nokta kuzey yarıkürede, 42 36′ 17” enlemi ve Londra, Greenwich’ten geçen ”0” derece boylamına göre 32 26′ 15” doğuda olan boylamın kesişme noktasında demektir.)Enlemler haritanın alt ve üst tarafında, boylamlar ise sağ ve solunda, kenarlarda gösterilir.

Tüm haritaların bir ölçeği vardır ve bu ölçek, 1 / 50.000, 1/100.000 gibi rakamlar ile ifade edilir. Ölçekten 1 birim mesafenin, gerçekte ne kadarlık bir mesafeyi gösterdiğini anlarız. Örneğin 1 / 100.000 ölçekli bir harita üzerinde 1 cm, gerçekte 100.000 cm. yi (yani 1 km.) göstermektedir

Yükseklikler, deniz seviyesine göre eş yükselti eğrileri ile gösterilir. Eş yükseklik eğrilerinin ucu açık kalmaz, mutlaka kapanır. Sizin haritanızda kapanmamışsa bile, diğer haritada devam ederek kapanır.

Örneğin yukarıdaki iki tepenin, topografik haritada gösterilişini ele alalım. Soldaki tepe 40, sağdaki tepe 50 metre yüksekliğindedir.  Soldaki tepe daha hafif bir eğimle yükselmekte, sağdaki tepe zirveye doğru dikleşmektedir. Bunun haritada görüntüsü, eş yükseklik çizgileri birbirine yaklaşınca eğim artar. Uzaklaştıkça eğim azalır.

Başka bir örnek daha yapalım. Yukarıdaki topografik hariranın 1/50.000 ölçekli olduğunu kabul edelim. Yani haritadaki 1 cm, gerçekte 500 metreyi gösterir.. Soldaki tepenin 10 ve 20 metre eşyükseklik çizgilerinin arasındaki mesafeyi ölçelim. Diyelim 1 cm. Bu demektir ki 10 metre irtifadan 20 metre irtifaya 500 metre mesafede çıkılacak. Yani çok yumuşak bir eğim anlamına gelir. Eğer bu aralık haritada 1 mm. olsaydı, o zaman da 50 metre içerisinde 10 metre irtifa alacağımızı anlardık. Yani ilkine göre çok daha dik olurdu..

Topografik haritadan biz sadece yerimizi ve gideceğimiz istikameti öğrenmeyiz. Bunun yanında birde yürüyeceğimiz yolda, hangi yükseklikler ile karşılaşacağımız, nerelerden geçebileceğimizi, nerelerden geçemeyeceğimizi de anlarız.

Peki deniz seviyesinden aşağıda kalan bir çukur haritada nasıl gösterilir. Gene eş yükselti eğrileri ile gösterilir, ancak bunun çukur olduğu anlaşılsın diye çukur merkezine bir ok konur..

Vadi

Uçurum

Topografik haritaların çok kompleks bir semboller sistemi vardır. Örneğin bir madeni gösterdiği gibi, onun faal olup olmadığınıda gösterir. Ya da bitki örtüsünün yanında, bitki örtüsünün türünüde gösterir. Daha böyle pek çok ayrıntılı bilgi topografik haritalarda yer alır. Ancak bu kadar detay, dağcıyı ya da doğa yürüyüşçüsünü ilgilendirmez. Onlar harita mühendislerinin, askerlerin vs. kullanacağı bilgilerdir. Bizim ihtiyacımız olan, nerde olduğumuz, gideceğimiz yerin ne tarafta ve ne mesafede olduğu, önümüzdeki engeller ve referans alabileceğimiz noktalardır. Gelelim ihtiyaç duyduğumuz kadarıyla topografik harita okumaya..

Topografik haritalarda renkler, genel olarak şunları gösterir.

Siyah renkler, yol, bina, demiryolu, kule vb. insan yapısı şeyleri gösterir.

Mavi renkler, suyu yani nehir, dere, göl ve denizleri gösterir.

Yeşil, orman, otlak, tarla vb. bitki örtüsünü gösterir.

Kırmızı, ana yolları ve siyasi sınırları gösterir.

Eş yükseklik eğrileri kahverengi çizilir. Ancak kar ve buzla kaplı zirvelerde mavi renkle çizilirler.

Detaylı tablolarıda meraklıları için vereyim.