DOĞAYA KAÇIŞ

Ayı, ülkemizde varlığını sürdürebilen en büyük yırtıcı türü. Diğer türler ise (Leopar, Kurt vb.) ya yok olmuş ya da yok olma aşamasına gelmiş.

Türkiye’de, sadece BOZ AYI var. Trakya, Ege, Güney Doğu Anadolu ve bazı İç Anadolu illeri hariç tüm bölgelerde görülebiliyor. Özellikle de, Doğu Karadeniz, Doğu Anadolu ve Güney Marmara‘da..

Bizdeki boz ayılar ortalama 80-250 kg. ağırlığında ve 110-250 cm boyundalar. (National Geographic’de yayınlanan ”Sarıkamış-Boz Ayının İzinde” belgeselinde, Sarıkamış’ta yakalanan bir boz ayı 360 kg. geldi.) Alaska boz ayıları ise (Grizzly) en iri alt türüdür. 800 kg ağırlığa, 4.70 m. boya ulaşanları vardır.

Boz ayıların erkekleri, her zaman dişilere göre daha iridir ve genelde tek başlarına yaşarlar. Dişiler ise 2 yaşlarına gelene kadar yavrularla birlikte yaşarlar. Genelde ormanın derinliklerinde ve sık bitki örtüsünün olduğu alanları kullanırlar.

Boz ayıların beslenme şekli hepçildir. Yani hem et, hem ot yer. Ancak beslenmelerinde büyük ağırlığı meyva ve bitkiler oluşturur.

En büyük özellikleri çok gelişmiş koku duyularıdır. Koku duyusu en gelişmiş yırtıcıdır. Kilometrelerce uzaktan çok küçük yiyecek maddelerinin kokusunu alabilirler. Duyma ve görme duyuları ise bir insanınki kadardır.

Boz ayılar kış aylarını uykuda geçirirler. Ancak bu deliksiz bir uyku değildir. Kalkıp dolaşırlar, tehdit hissederlerse  inlerini değiştirebilirler. Ancak bu periyotta inlerinden uzaklaşmadıkları ve beslenmedikleri bilinmektedir. Kış uykusu boyunca da ortalama olarak ağırlıklarının % 40’ını kaybederler.

Boz ayılarda tıpkı insan gibi farklı karakterlere sahiptir. Ancak ezici çoğunluğu utangaçtır ve insanlardan kaçar. Pek azı ise meraklı ve agresiftir. Özelliklede çiftleşme dönemleri ile, kış uykusuna yatmadan ve kalktıktan hemen sonraki periyotta agresiftirler.

Çok nadir görülse de, boz ayıların insanlara yaklaşma nedeni, genellikle bir şekilde insan/beslenme ilişkisini kurmuş olmasıdır. Bu ilişkiyi çok çabuk kurma yeteneğine sahiptirler. Ya kamp alanlarında bırakılan yiyecekler ile beslenmişlerdir, ya da çok aç kaldııkları bir periyotta bizzat insanlara saldırarak beslenmişlerdir. İnsan/beslenme ilişkisini kuran ayılar tüm dünyada uyutularak öldürülmektedir. Çünkü bundan sonra da insanlara saldıracaktır.

Ayılardan korunmanın en basit ve garantili yolu, onlarla karşılaşmaktan kaçınmaktır.

1. Yürüyüş esnasında kalabalık bir gurup isek, çıkaracağımız gürültü ayının bizi duymasını ve kaçmasını sağlayacaktır. Eğer tek başımıza yürüyorsak, kısa aralıklarla el çırparak, ya da bağırarak ses çıkarmalı ve ayının  bizi fark ederek uzaklaşmasını sağlamalıyız. ABD’de solo yürüyüşçüler ve bisikletçiler için bu işi yapacak özel ziller satılmaktadır. Biz de bu amacı sağlıyacak basit bir zil yapabiliriz.

Ayı Zili

Zille dolaşan bir yürüyüşçü

2. Görüşün azaldığı, sık bitki örtüsü olan alanlara, çalılık bölgelere girmekten kaçınmalıyız. Çünkü genelde buralarda dinlenirler.

3. Kamp alanları, ayının çadırınızı uzaktan görmesi sağlayacak  ölçüde açık bölgelerde seçilmelidir. ABD’de, işaretli yürüyüş yollarında, bu tip kamp kurulabilecek açık alanlar mutlaka haritalara işlenmiştir.

4. Yemek pişirdiğiniz,yediğiniz, temizlik yaptığınız ve tuvalet  olarak kullandığınız bölgeler, rüzgar altına doğru çadırdan en az 35 metre uzakta olmalıdır.

Yiyecekler/koku çıkarıcılar ortada kalırsa

5. Tüm yiyecekler ve koku çıkaran her şey (sabun, deterjan, diş macunu vs.) bir BEAR CANISTER içinde muhafaza edilmelidir. BEAR CANISTER, hava sızdırmaz ve kırılamaz özel bir kaptır. Hem kokuyu önler, hem de ayının yiyeceklerinize ulaşmasını önler. (ABD yürüyüş yollarında yiyeceklerinizi yırtıcılara kaptırmamak çok önemlidir. Çünkü yerleşim yerleri arası çok açıktır. Yer yer 200 km. bulur. Yiyecekleri kaptırırsanız uzun süre aç kalırsınız. Ayrıca ayının insan/besin ilişkisini kurmasını ve sizden sonra gelecek yürüyüşçülerin tehlikeye maruz kalmasına neden olursunuz.) ABD’de pek çok eyalette Bear Canister zorunludur.

Bear Canister

Ayı bear canister ile boğuşuyor.

6. Kampta yemekten sonra, içme suyu ve yemek pişiriken giydiğiniz giysilerde dahil olmak üzere, tüm koku çıkarıcılar bear kanistere konularak, çadırların rüzgar altı yönüne ve en az 35 mt. mesafede ağaca asılmalıdır. Yiyecekler yerden en az 4 metre yukarı, ağaç gövdesinden 1.5 metre uzağa ve daldan da 1 metre aşağıya asılmalıdır.

Yiyecekleri/koku çıkarıcıları asmak.

Çadırın tamamen temiz kalması konusu çok önemlidir. Çadırda gerçekleşmiş bazı ayı saldırılarına, yiyecek ve koku çıkarıcı malzemeler asılmış olmasına rağmen, cepte unutulan küçük bir yiyecek kağıdının ve diş fırçalandıktan sonra çadır önüne tükürülen diş macunu kokusunun neden olduğu tespit edilmiştir.

Çok uzun süreli yürüyüş yapan sporculardan bazıları buna şöyle bir formül üretmiştir. Akşam kamp yerine bir saatlik mesafe kala akşam yemeğini yemek, sonra toparlanıp kamp yerine gitmek ve herşeyi asmak. Bu suretle yemek pişirirken çevreye sinen kokudan da kurtulmak…

7. Kamp güvenliği için bir diğer unsurda, Bear  Fence denen elektrikli telleri kullanmaktır. Bu, ağırlık nedeniyle doğa yürüyüşçülerinin uygulayabileceği bir metod değildir. Genelde bilimsel araştırmalar için uzun süre çadırda kalacak ve asamayacak kadar çok olduğundan, yiyecekleri çadırda muhafaza etmenin zorunlu olduğu hallerde uygulanır.

Ayılar elekrikli çitleri aşamıyor..