DOĞAYA KAÇIŞ

Dağcılık sporu ile uğraşanların sıkça duydukları ekspedisyon (expedition) kelimesinin anlamı kabaca; ”özel bir amaçla yapılan, uzun ve zorlu yolculuk” demektir. Örneğin yüksek irtifa dağcılık faaliyetleri, thru-hike doğa yürüyüşleri hep birer ekspedisyondur.

Ancak ekspedisyon tanımı sadece dağcılık faaliyetlerinde değil, pek çok farklı alanda da kullanılır. Bilimsel keşiflerde, askeri operasyonlarda, arama-kurtarma faaliyetlerinde vb…

Ekspedisyonlar pek çok farklı şekilde tasnif edilebilir.

1. AMACINA GÖRE:

a. Coğrafi keşif ekspedisyonları

b. Bilimsel ekspedisyonlar

c. Askeri ekspedisyonlar

d. Arama-kurtarma ekspedisyonları

e. Sportif ekspedisyonlar

2. KATILIMCILARINA/DÜZENLEYİCİLERİNE GÖRE:

a. Bireysel ekspedisyonlar

b. Grup ekspedisyonları

c. Kurum ekspedisyonları

3. YAPILIŞ ŞEKLİNE GÖRE:

             Her ekspedisyonun amacına  göre yapılış şekilleri farklıdır. Ancak konumuz dağcılık olduğuna göre, biz yüksek irtifa dağcılık ekspedisyonlarının yapılış şekillerine bakalım.

a. Kuşatma tarzı (siege) ekspedisyonlar

                     Rota üzerinde birden çok kamp kurulur. Kamp yerlerine ihtiyaç duyulan tüm malzemeler sherpalar vasıtası ile taşınır. Bol miktarda sabit hat döşenir. Ekspedisyon süresi bir kaç hafta ya da daha uzundur.

b. Kapsül tarzı ekspedisyonlar

                    Rota üzerinde bir ya da iki kamp kurulur. Tırmanma ekibi bir üst kampa malzemeleri kendi taşır ve kampı kurar. Daha sonra uyumak için bir alt kampa döner. Az sayıda sabit hat döşenir. Bir hafta kadar sürer.

c. Alpin tarzı ekspedisyonlar

                   Rota üzerinde kamp kurulmaz. Tırmanıcılar, çadır, uyku tulumu, yiyecek vb. tüm malzemeleri de yanında olmak üzere, hiç bir yardım almadan hızla zirveye tırmanırlar. Sabit hatlar döşenmez. Bir hafta kadar sürebilir.

d.  Ekstrem Alpin tarzı ekspedisyonlar

                     Tırmanıcılar, minimum malzeme ile (Çadır, uyku tulumu olmadan) ve uyumadan hızla zirve yapıp dönerler. Bir ya da iki gün sürer.

EKSPEDİSYON NASIL PLANLANIR?:

Ekspedisyon planlamak çok ciddi bir deneyim ve bilgi gerektirir. Öylesine ki, bir ekspedisyonun başarılı olup olmamasının faturası neredeyse tamamen planlayıcıya çıkarılır. Bu nedenle kendisi tırmanıcı olmadığı halde, sırf ekibini zirveye ulaştırmayı başardığı için ünlü olmuş ekspedisyon planlayıcıları ve liderleri vardır.

Ekspedisyona katılanların sayısı arttıkça, gidilecek mesafe ve süre uzadıkça, coğrafya/iklim şartları zorlaştıkça planlama çok daha zor bir hale dönüşür. Ancak gene de  planlamanın temel unsurları tüm ekspedisyonlar için aynıdır.

1. Ekspedisyonun hedefinin belirlenmesi: Ekspedisyonun hedefi K2 dağına tırmanmakta olabilir, Continental Divide Trail’i thru-hike olarak yürümekte.. Ancak planlanan bireysel bir ekspedisyon değilse, katılımcıların tümü aynı hedefe ulaşmayı kafasına koymuş olmalıdır.
2. Ekibin oluşturulması: Ekip oluşturulurken, ekip üyelerinin deneyim, fiziksel ve psikolojik açıdan yeterli olmaları yanında, farklı becerileri  ile bir bütün oluşturmalarına dikkat edilir.
3. Bilgi toplama: Hedef belirlendikten sonra sırada, hedef ve bizi hedefe götürecek yol hakkında bilgi toplama aşaması vardır. Bu aşamada, konu ile ilgili kitaplardan, haritalardan, deneyimli kişilerden, üniversitelerden, resmi/özel kuruluşlardan, yerel halktan vb. bulunabilen her türlü kaynaktan bilgi toplanır.
4. Rotanın planlanması: Toplanan bilgiler ışığında hedefe hangi yolların, hangi rotanın kullanılarak ulaşılacağı ve geri dönüleceği belirlenir.
5. Lojistik ihtiyaçların ve maliyetin belirlenmesi: Ulaşım, yerel makamlardan alınacak izinler, ekipman, yiyecek, içecek, yakıt, iletişim, sağlık, personel vb. tüm ihtiyaçlar tespit edilir ve bu ihtiyaçlara göre ekspedisyonun genel maliyeti belirlenir.
6. Finansmanın sağlanması: Ortaya çıkan maliyetinin bir şekilde finanse edilmesi gereklidir. Bu finansman, ekspedisyona katılanlardan sağlanabileceği gibi, sponsorluklar kanalıyla başka kaynaklardan da sağlanabilir. Gerekli parayı bulmak bir ekspedisyonun en zor aşamasıdır. Pek çok girişim, bu sorunun çözülememesi nedeniyle daha başlamadan sona ermektedir
7. Ekspedisyon başlangıç ve bitiş tarihlerinin belirlenmesi: Finansal sorunlar çözüldükten sonra, başarıya ulaşacak en uygun zaman belirlenir ve yola çıkış zamanı, dönüş zamanı ve ekspedisyon süresi kesinleştirilir.
8. Görev Bölümünün yapılması: Yapılması gerekli çok sayıda işin hızla ve eksiksiz yapılabilmesi için, üyeler arasında görev bölümü yapılır. Örneğin ulaşım ve konaklama işlerinin organizasyonu, ekipman ve malzemenin temini, personel ihtiyacının karşılanması, yerel makamlardan gerekli izinlerin alınması, sağlık ve iletişim işlerinin organizasyonu vb.

Bu aşamada artık planlama sona erer ve ekspedisyonun icra safhası başlar.