DOĞAYA KAÇIŞ

Serbest tırmanışta zorluk derecesini anlatan pek çok farklı sistem var. Bunun en önemlilerinden biri Yosemite Ondalık Sistemi (YOS)…. Genellikle Kuzey Amerika’da (ABD ve KANADA) kullanılan bu sistem, 1930’lu yıllarda Sierra Club tarafından geliştirilmiş ve adını da dünyanın en ünlü kaya tırmanış merkezlerinden biri olan Yosemite Vadisinden almıştır.

Bu sistemde zorluk derecesine göre 5 farklı sınıf vardır.

1. Sınıf – (Trail walking) Genelde bir yol ya da patikadan yürüyerek yapılan tırmanıştır. Düşme ve yaralanma ihtimali çok azdır.

2. Sınıf – (Off-Trail walking) Yürüyerek çıkılır ancak bir yol ya da patika yoktur. Rota bulma becerisi gereklidir. Denge maksadıyla zaman zaman eller de kullanılır.(Eller tutunmak için kullanılmaz, denge için kullanılır.) Potansiyel tehlike azdır. Genelde düşüşlerde ölüm riski yoktur.

3. Sınıf – (Scrambling) Artık potansiyel tehlike artmıştır ve eller tutunmak için kullanılmaya başlanmıştır. Çok sık kullanılmasa da yanınızda emniyet amacıyla ip bulunması gerekir. Düşüşler ölümcül olabilir.

4. Sınıf – (Hard Scrambling / Easy Climbing) Eller sürekli tırmanmak için kullanılır. Artık emniyet için ip kullanmak gereklidir ve düşüşler ölümcüldür.

5. Sınıf – (Teknik Tırmanış) Artık kaya/duvar tırmanışıdır  ve tamamen teknik tırmanış gerekir. Düşüşler ölümcüldür.

5. sınıf, teknik tırmanışında zorluğuna göre, 5.’ten sonra gelen ondalık sayılar ile aşağıdaki şekilde alt kategorilere ayrılır. Bu zorluk dereceleri de yeterli olmamış, birde bunların yanına a,b,c,d harfleri ile (a kolaydan d zora) ikinci bir zorluk tanımlaması eklenmiştir.

5.0 – 5.4 (Nispeten Kolay): Başlangıç aşamasıdır. Her iki el ve ayak için basacak/tutunacak bol miktarda sağlam yer vardır. (5.4 TIRMANIŞ VİDEOSU)

5.5 – 5.6 (Orta Kolay): Eller ve ayaklar için gene sağlam tutunacak yerler vardır, ancak daha seyrektir, basma/tutunma yerleri ufalmış ve diklik artmıştır. (5.6 TIRMANIŞ VİDEOSU)

5.0 – 5.6 arası başlangıç seviyeleri kabul edilir ve çok iyi fiziksel / psikolojik kondisyona sahip kişilerce, hiç bir deneyimleri olmasa bile tırmanılabilir.  5.7’den sonra ise artık profesyonel seviye kabul edilir.

5.7 – 5.9 (Ilımlı): Belki de en popüler zorluk derecesi aralığı budur. Hafta sonu tırmanıcıların rotaları genellikle bu zorluk derecesindedir. 5.7 ve 5.8 seviyelerinin, deneyimli olmasa bile atletik kişilerce zaman zaman top-rope olarak tırmanıldığı görülmüştür. Rota genelde tamamen diktir, ancak hiç kaya çıkıntısı yoktur. 5.9 da ise çok kısa olmakla birlikte aşılması gereken kaya çıkıntıları vardır. (5.9 TIRMANIŞ VİDEOSU)

5.10 – 5.12 (İleri): Bu  seviye önemli bir teknik ve beceri gerektirir. Bu seviyeleri tırmanmak için ciddi bir deneyim ve zaman harcamak gerekebilir. Rotanın zorluk derecesini anlamak için, pek çok dağcının 5.12 seviyesini aşamadığını söylemek yeterli olabilir. Yüzey tamamen diktir. Tutunacak/basılacak yerler çok küçüktür. Yan geçişler vardır. (5.12 TIRMANIŞ VİDEOSU)

5.13 – 5.14 (Elite): Bu seviyeleri tırmanabilmek için yetenek, beceri ve tırmanmaya adanmış bir hayat gereklidir. Çok ciddi bir çalışma gerektirir. Doğru düzgün tutunacak, basılacak yer yoktur. Yüzey neredeyse cam gibi dümdüzdür.Genelde parmaklar çalışır. Zaman zaman negatif eğimleri aşmak gerekir. (5.14 TIRMANIŞ VİDEOSU)

5.15  (Virtüöz): Chris Sharma, Tommy Caldwell, Dave Graham gibi sadece bir avuç tırmanıcının başarabildiği bir seviyedir. (5.15 TIRMANIŞ VİDEOSU)

Rotanın uzunluğu Romen rakkamları ile gösterilir.

I. Bir iki saatlik tırmanış

II. Yarım günden az

III. Yarım gün

IV. Tam gün

V. İki gün

VI. Çok gün (bir haftadan az)

VII. Bir haftadan uzun

Rota üzerindeki emniyet noktalarının güvenilirliği koruma dereceleri ile belirtilir.

G            İyi, sağlam bir koruma

PG         Oldukça iyi koruma, bazı bölgeler zayıf

PG13     Güvenli, düşüşler uzun olabilir, ancak ciddi bir tehlike yaratmaz

R           Zayıf emniyet noktaları ve uzun geçişler

X           Emniyet yok