DOĞAYA KAÇIŞ

Likya Yolu‘nun 1999 yılında hizmete girişinden bugüne, ülkemizde doğa yürüyüşü hızla yaygınlaştı ve gelişti. Ardı ardına pek çok yürüyüş yolu açıldı. St. Paul Yolu, Karia Yolu, Frig Yolu, İstiklal Yolu, Hitit Yolu, Kaçkarlar, Yenice Ormanları, Anabasis Yolu, Aziz Nicholas Yolu, Melas Kervan Yolu vb… Öylesine çok yürüyüş yolu hizmete girdi ki, Türkiye bir anda doğa yürüyüş yolları açısından Avrupa’nın en zengin ülkesi haline geldi.

Olağanüstü sevindirici bir durum bu… Ancak elbette kat etmemiz gereken daha pek çok yol var. Bunlardan belki de en önemlisi, bu yollar için hazırlanan rehber kitapların geliştirilmesi…

Rehber kitaplar konusunu yazmayı çok uzun zamandır istiyordum.  Ancak bu amaçla her bilgisayar başına oturuşumda, hiç bir çıkar gözetmeden büyük emeklerle bu yolları oluşturan arkadaşlarımıza haksızlık ediyorum duygusuna kapılıp vazgeçtiyordum…. Ancak diğer yandan uzun yürüyüşler yaptıkça da, rehber kitaplarımızın geliştirilmesinin şart olduğunu görüyordum….

En sonunda gözümü kararttım ve yazdım. Ülkemizdeki yürüyüş yollarını oluşturan ve rehber kitapları hazırlayan arkadaşlardan da, bu yazıyı emeklerinin bir eleştirisi olarak değerlendirmemelerini, ülkemizde doğa yürüyüşünün gelişimine bir katkı çabası olarak görmelerini rica ediyorum.

Gelelim konumuza….

Öncelikle şunu sorgulamamız gerekir.  Rehber kitapların temel fonksiyonu nedir? Okuyanı kültürel açıdan bilgilendirmek mi? Yoksa yürüyüşçünün güven içinde yürümesine katkı sağlamak mı? Bana göre rehber kitaplar yürüyüşçünün güven içinde yürümesine katkı sağlamalı ve bunu da ona çok ağırlık yüklemeden yapabilmeli, yani hafif olmalı…

”Hafiflik de nereden çıktı? Ne alakası var?”demeyin.

Çünkü sonuçta rehber kitapları da biz taşıyoruz…

Hafifliğin önemini bir örnek ile daha iyi anlamamız mümkün…. Ülkemizde ki en uzun yürüyüş yolu olan Karia Yolu 820 km. uzunluğunda. Günlük 20 km.lik bir yürüyüş ile bu yolun tamamını ancak 41 günde yürüyebilirsiniz. Yani tüm yolu yürüdüğünüzde (thru-hike) ortalama 75 cm. adım boyuyla günde 26.600 adım, 41 günde de 1.197.000 adım atmış olursunuz. Ağırlıktaki sadece 100 gramlık bir fazlalık bile, yol boyunca adalelerinize ve eklemlerinize yaklaşık 120 ton daha fazla yük bindirir. Dile kolay 120 ton. Bu nedenle rehber kitaplarında hafif olması çok çok önemli…

İşte rehber kitaplarımızın gelişmesi için benim önerilerim…

1. REHBER KİTAPLAR MÜMKÜN OLAN EN HAFİF KAĞIDA BASILMALILAR… Kağıtlar metre karelerinin ağırlığı ile ifade edilirler.. Örneğin 90 gr. Kuşe, 240 gr. Kuşe, 360 gr. Kuşe, 80 gr. 1.Hamur Kağıt vb… Nedense bizim rehber kitaplarımız hep ağır kuşe kağıtlara basılıyor. Sanırım en hafifi 180 gr. kuşe kağıda… 180 gr kuşe kağıda bastığınız bir kitabı, 90 gr. kuşe kağıda basarsanız ağırlığı tam olarak yarı yarıya azalır. O nedenle benim önerim hiç bir rehber kitap, ağırlığı 90 gramı aşan kağıda basılmasın. Ya 80 gr. 1. Hamur kağıda, ya da 90 gr. kuşe kağıda basılsın.

2. REHBER KİTAPLARDA FOTOĞRAF ASGARİ SEVİYEDE OLMALI… Rehber kitaplarımız çok fazla fotoğraf içeriyor. Özellikle de yolun güzelliğini ortaya koyan manzara fotoğraflarına ve zaman zaman da yörenin kültürel özelliklerini anlatan fotoğraflara (Yöresel kıyafetler, kapı süslemeleri vb.) yer veriliyor… Oysa bu fotoğraflar sayfa sayısını ve dolayısıyla ağırlığı arttırıyor ve yürüyüşçü güvenliğine de bir katkı sağlamıyor.. O nedenle rehber kitaplarda fotoğraf kullanımı şu sorgulamadan sonra yapılmalı. ”BU FOTOĞRAF YÜRÜYÜŞÇÜNÜN DAHA GÜVENLİ BİR YÜRÜYÜŞ YAPMASINA KATKI SAĞLIYOR MU?” Cevap ”HAYIR” ise o fotoğraf kesinlikle kullanılmamalı.  (Örneğin Karia Yolu Kitabında yanlış saymadıysam, bazıları tam sayfa olmak üzere 106 fotoğraf var.)

3. REHBER KİTAPLARDA SOSYAL/KÜLTÜREL BİLGİLER BULUNMAMALI. Rehber kitaplarımız, yöreyi veya antik bir kenti tanıtan tarihi bilgilerle ya da bölgenin fauna/florasına ait bilgilerle dolu… Hatta bölgenin adetlerine, yemeklerine ait bilgilere bile yer verilmiş. Burada şunu saptamakta fayda var. Rehber kitapların temel fonksiyonu, yürüyüşçüyü kültürel açıdan geliştirmek değil, güven içinde yürütmektir… Meraklı yürüyüşçüler isterlerse ayrıca yanlarına bölgenin tarihini, faunasını, florasını anlatan kitaplar alabilir, ya da gelmeden önce çalışabilir. Bu bilgilere rehber kitaplarda yer vermek , kitabın hacmini ve dolayısıyla da ağırlığını arttırıyor… (Örneğin Karia Yolu Rehber Kitabının ilk 32 sayfası, Giriş, Önsöz, Muğla Ticaret Odasının Tanıtımı, İçindekiler, Tarihçe, Yürüyüş Hazırlığı, Güvenlik ve İlk Yardım, Yol Bilgileri, Çevre konularını içeriyor. Yürüyüşçünün ihtiyaç duyduğu asıl bilgiler ise bundan sonra başlıyor.)

4. REHBER KİTAPLARDA ANLATIMLAR SON DERECE BASİT VE KISA OLMALI…. Rehber kitaplarımız, bölgenin güzelliğini anlatan pek çok  şiirsel tanımlamalar ile dolu. Çiçekleri, renkleri, kuşları, böcekleri anlatan tanımlamalar…. Doğal olarak bunlar da kitap hacmini büyütüyor.

‘’ZEMİNİ BİR HAYLİ BOZUK OLAN YOL, ÇEVRESİNDE AKAN DERE İLE KOŞUT GİDİYOR. İKİ DEFA GEÇTİĞİNİZ DEREYİ, BİR SAĞINIZA, BİR SOLUNUZA ALARAK, OYUN OYNAR GİBİ DEVAM EDECEKSİNİZ. DERENİN BEREKETİYLE BESLENEN OTLAR VE AĞAÇLAR HER YERİNİZİ SARACAK. OLAĞANÜSTÜ GÜZELLİKTE SU BÖCEKLERİ VE YUSUFÇUKLAR DA VAR TABİİ.. ’ (Likya Yolu Rehberinden)

5. PEK ÇOK HUSUS KISALTMALAR İLE ANLATILMALI… Ülkemizde ki en uzun yürüyüş yolu 820 km.lik Karia Yolu. Oysa dünyada çok daha uzun yürüyüş yolları var. Öyle ki beyninizi zorlayacak kadar uzun. Örneğin Trans Canada Trail, 24.000 km. American Discovery Trail 10.944 km. Continantal Divide Trail 5200 km… Daha bunun gibi pek çok yol var. Bizim rehber kitap yazma metodumuzla bu yolların rehber kitapları yazılsa sanırım her birinin ağırlığı 5-10 kg.ı geçer. Oysa bu yolların rehber kitapları ”El Kitabı” büyüklüğünde. Yani çok küçük ve hafif. Çünkü pek çok bilgi kısaltmalar ile veriliyor. Kitabın başına ya da sonuna çok kapsamlı bir kısaltma tablosu konuluyor. Kamp yerleri ve yerleşim birimlerine ilişkin tüm bilgiler bu kısaltmalarla veriliyor. (Örneğin W, H, G, L gibi…. W:Water, H:Hostel, G: Grocery, L: Laundry gibi….) Tabi bu şekilde çok daha fazla bilgi vermek de mümkün oluyor. Bizim rehber kitaplarımızda bazı parkurlara ilişkin su bilgisi bile bulunmazken, 3518 km. lik Appalachin Yolu Rehber kitabında, tuvalet, çamaşırhane, postahane, hastane vb. çok daha detaylı bilgi bulmak mümkün…

 (ABD’de ki 3518 km. lik Appalachian Yolu rehber kitabından bir sayfa… Soldaki ”Sob0” ve Nobo” yazılı ilk iki sütun, güneye ve  kuzeye doğru yürürken kaçıncı milde olduğunuzu gösteriyor. Üçüncü sütun o noktayı açıklayıcı sütun. En sağda irtifa bilgileri var. Siyah su damlaları  su olduğunu, yarım kulübe özel bir barınağın olduğunu, çadır kamp yerini vb. gösteriyor.)

 6. ŞU BİLGİLER HER BİR PARKUR İÇİN AYRI AYRI OLMAK ÜZERE MUTLAKA BULUNMALI… Rehber kitaplarımızda bazen ”Su var mı, yok mu?” ya da ”Kamp yeri var mı?” gibi en temel bilgileri bile bulmak mümkün olmuyor. Ya da yürüyüş yolunun bir parkuru için verilen bir bilgiyi, bir sonra ki parkurda bulamıyorsunuz. O nedenle rehber kitaplarda şu bilgiler her bir parkur için mutlaka tek tek verilmeli..

a. Parkurun uzunluğu

b. Alınacak irtifa miktarı,

c. Zorluk derecesi

d. Parkur  üzerinde ki su kaynakları (İçilebilir ve filtre edilerek içilebilir olarak ayrı  ayrı belirtilmeli… Ayrıca sıcak periyotlarda kuruyan kaynaklarda ayrıca belirtilmeli.)

e. Parkur üzerindeki kamp alanları

f. Parkur üzerindeki yerleşim yerleri

g. Yerleşim yerlerinde;

(1) Otel, pansiyon, ev gibi konaklama imkanları

(2) Lojistik ikmal olanakları (bakkal, market, süpermarket vb.)

(3) Postahane olup olmadığı

(4) Çamaşırhane olup olmadığı

(5) Restaurant olup olmadığı

(6) Outdoor mağazası olup olmadığı

(7) Ulaşım olanakları

(8) İletişim imkanı (telefonların çektiği ve çekmediği bölgeler)

 7. REHBER KİTAP BOYUTLARI UFAK OLMALI… Yürüyüş buyunca rehber kitaplara sık sık başvurmak gerekiyor. O nedenle hemen ulaşılabilecek bir yerde bulunması önemli. Yani varsa bel çantasında ya da ceplerinizde. Eğer rehber kitabı, büyüklüğü nedeniyle sırt çantasına koymak zorunda kalıyorsanız yandınız… Çünkü sırt çantasını indirip/kaldırmak ciddi efor isteyen ve sizi farkında olmadan tüketen bir iş. O nedenle de rehber kitaplar küçük boyutlu, tercihen de bir cep kitabı boyutlarında olmalıdır..

 Bunlar rehber kitaplarımızın gelişimi için benim önerilerim… Eminim pek çok arkadaşımızın farklı önerileri de olacaktır. Eğer bu konuda ki önerilerini paylaşırlarsa, yeni hazırlanacak rehber kitaplar ihtiyaca daha iyi cevap verecek şekilde hazırlanabilir… Ya da basılmış rehber kitaplarımız, 2. basımlarında geliştirilerek revize edilebilir…