DOĞAYA KAÇIŞ

”Doğa yürüyüşü için baton şartmıdır?” sorusuna benim cevabım yüksek sesli bir ”EVET”tir… Bunun da iki temel nedeni vardır. (Daha başkaca çok nedeni vardır, ancak bu yazının konusu değildir)

Birinci neden; baton aracılığı ile ”vücut+çanta” ağırlığının bir kısmının, omuz ve kollara transferinin sağlanmasıdır. Batonu doğru bir şekilde kullandığınızda her adımda yaklaşık olarak 5-8 kg. lık bir yük, bacaklardan kol ve omuzlara transfer edilir. 25 km.lik bir yürüyüşte, 75 cm. lik adım boyuyla yaklaşık olarak 33.000 adım atılır. Her adımda 5 kg. lık yük transferi yapıldığını düşünürsek bile, 165.000 kg.lık bir yük (165 ton) bacaklardan kol ve omuza transfer edilmiş olur. Bu da bacak eklemleri ve adeleleri için olağanüstü bir rahatlama getirir. (Hatta iniş gibi bazı özel durumlarda, batonların bacaklar üzerinde ki basıncı % 25 oranında azalttığı tespit edilmiştir – 1999 yılı ABD Spor Hekimliği Dergisi)

İkinci neden; daha dengeli bir yürüyüş imkanı sağlamasıdır. Doğa yürüyüşü düz bir zeminde yapılmaz. Arazi her zaman engellerle doludur ve zaman zaman denge sağlamak çok zor olabilir. (Nehir geçişi gibi) Bu gibi durumlarda batonlardan alınacak küçük bir destek bile, düşüp yaralanmanızı, hatta belki de ölmenizi engeller.

İşte esas olarak bu iki nedenden ötürü baton doğa yürüyüşünde mutlaka kullanılmalıdır..

Peki baton alırken nelere dikkat etmeliyiz? Buna geçmeden önce bir yürüyüş batonunun kısımlarına ve çeşitlerine göz atmakta yarar var.

Batonlar; genellikle 2 ya da 3 parça, uzunluğu ayarlanabilir teleskobik bir gövdeden oluşur. Bu nedenle gövde küçültülerek sırt çantasında kolaylıkla taşınabilir. Ayarlanan gövde parçalarını kilitlemek için kilit sistemi, bilek kayışı, sap, sert uç ve palet, batonu tamamlayan diğer aksamlardır.

BATON TÜRLERİ:

Temel olarak 3 tür baton vardır.

STANDART BATONLAR: Güçlü, hafif, güvenilir batonlardır. Teleskobik bir gövdeleri olmasına rağmen şok emici özellikleri yoktur. Aslında onları güvenilir kılan da anti-şok özelliklerinin olmamasıdır. Çünkü anti-şok sistemleri çok kaliteli batonlar hariç kolaylıkla arızalanırlar.

ANTİ-ŞOK BATONLAR: İçinde şok emici bir yay sistemi olan teleskobik bir  gövdeye sahiptirler. Anti-şok sisteminin işlevi, bacaklardan kollara aktarılan yükün kollarda oluşturduğu stresi azaltmaktır. Yararı tartışılabilir. Çünkü zaten bu çok küçük bir yüktür. Buna karşın kolaylıkla sorun çıkarabilir. Ancak piyasada ki batonların ezici çoğunluğu anti-şok batonlardır.

KİŞİSEL BATONLAR: Ayarlanabilir teleskobik bir gövdeleri yoktur. Tek parça bir şafttan oluşur. O nedenle farklı boylarda üretilir ve kendi boyunuza uygun bir baton seçersiniz. En güvenilir baton türüdür, ancak kullanımı kişiseldir ve size tam uygun birini bulmak zor olabilir. Üstelik boyu kısaltılamadığı için, yürüyüş haricinde taşınması zordur.

GÖVDE MALZEMESİ:

ALÜMİNYUM: Ekonomik olmaları nedeniyle en çok tercih edilen gövde malzemesidir. Ancak karbon fiber gövdelere nazaran biraz daha ağırdır. Bunun yanında esneme özelliği nedeniyle strese daha dayanıklıdır. Özellikle de 7075 ve 7075-T6  alaşımları çok iyidir. Bu nedenle uzun süreli yürüyüşlerde, sert arazide, tırmanışta, nehir geçişinde ve karda 7075 ve 7075-T6 gövdeli batonlar tercih edilmelidirler.

KARBON FİBER: Alüminyum batonlara göre hafif ve daha dayanıklıdır. İyi bakım yapıldığında çok uzun yıllar kullanılabilir. Tek dezavantajları aşırı stress altında kolay kırılır ve çok küçük bir çatlakta bile kullanılamaz hale gelirler. Tüm bu özellikleri nedeniyle, kısa süreli ve düz arazide yapılan yürüyüşlerde kullanılmalıdırlar.

TİTANYUM: Titanyum dünyada ağırlığına göre dayanıklılığı en yüksek olan metaldir. Çok zor paslanır. % 45 Titanyumlu bir alaşım bile çelik kadar dayanıklıdır. Ancak çok pahalıdır. Piyasada çok az modeli vardır. Her hava ve her arazi şartında gönül rahatlığı ile kullanılabilirler.

BATON SAPLARI:

MANTAR: Mantar en iyi sap seçeneklerinden biridir. Nefes alabilir, elinizdeki teri emebilir ve soğuk havalarda iyi de bir ısı yalıtımı sağlar. Ancak yağışlı havalarda su tutar. Ayrıca kolaylıkla hasar alabilirler.

KAUÇUK: Zor şartlar için en iyi seçenektir. Çok dayanıklıdır, iyi bir ısı izolasyonu sağlar ve nem tutmaz. (Nem tutmaması hem olumlu, hem olumsuz bir özelliktir. Yağışlı havalarda olumlu, terlediğiniz sıcak havalarda olumsuzdur.) Üstelik esnek olması nedeniyle sert arazide şok emici özellik görür. Kısacası kauçuk, en zor şartlar için en uygun sap malzemesidir.

KÖPÜK: Yaz yürüyüşleri için çok iyi bir seçenektir. Teri emer ve rahat bir yürüyüş yapmanızı sağlar. Ancak tıpkı mantar sap gibi yağışlı havalarda suyu emer. Ayrıca allerjik bünyelerde küçük kırmızı kabarcıklar oluşturabilir.

KİLİTLER: Baton kilitleri genellikle firmadan firmaya değişiklik göstermekle birlikte, temel olarak 4 kilit türü vardır. 

DUOLOCK: İç içe geçen gövde parçalarının duvarlarına basınç uygulamak suretiyle çalışır.

FLICKLOCK: Black Diamond firmasının kilit sistemidir. Bir kola dokunarak kolayca kilitlenir ve açılır. Eldivenle bile kolaylıkla kullanılabilir. Buna karşın çok güçlüdür.

SUPERLOCK: Leki’nin kullandığı kilit sistemidir. Parçalar vida sistemi ile bağlanır ve ayrılır. Çok güçlü bir sistemdir.

STOPLOCK: Bu kilit, gövde parçalarını birbirine bağlamada değil, ayarlama yaparken çıkmasını önlemek için kullanılır.

Tüm bu kilit sistemleri kafanızı karıştırmasın. Sizi çok ilgilendiren bir konu değildir. İlgilenmeniz gereken kilit sisteminin ne tip olduğu değil, kaliteli olup olmadığıdır. Kaliteli tüm kilit modelleri güvenilirdir. Kilit kaliteli değilse, kuvvetle yüklendiğinizde baton küçülür. Bunu da öğrenmenin en iyi yolu, daha önce kullananların deneyimlerine baş vurmaktır.

BATON UÇLARI:

KARBON ALAŞIM – ÇELİK: Baton uçlarında genellikle karbon alaşımları (en çokta karbon – tungsten alaşımları) ve çelik kullanılır. Bu iki malzemeden yapılmış uçlar, buzda dahil olmak üzere her türlü arazi şartında kullanılabilir.

KAUÇUK: Kauçuk uçların çok dar bir kullanım alanı vardır. Genellikle asfaltta ve sert kayalık zeminde yapılan yürüyüşlerde kullanılırlar.

Tüm yukarıdaki bilgiler ışığında, benim uzun süreli doğa yürüyüşleri için önerim, bütçenize en uygun, iyi bir marka;

1. 7075 ya da 7075-T6 Alüminyumdan yapılmış ve tercihan 2 parçalı teleskobik bir gövdeye sahip,

2. Kauçuk Saplı

3. Karbon-Tungsten uçlu bir baton almanızdır.